Jak trudny poród wpływa na zdrowie cieląt i krów?
Trudny poród prowadzi do przedłużonego niedotlenienia, znacznej kwasicy i zwiększonego wskaźnika martwych urodzeń cieląt, a u matek powoduje powikłania zdrowotne, takie jak urazy, niedowład, zapalenie macicy i zapalenie błony śluzowej macicy po wycieleniu, wpływając tym samym na wydajność, dobrostan i rentowność.
Straty ekonomiczne są spowodowane śmiertelnością cieląt lub matek, zmniejszoną wydajnością mleka, zmniejszoną płodnością oraz zwiększonymi kosztami weterynaryjnymi.
Pośrednie, bezpośrednie i ostateczne przyczyny trudnych porodów u krów
Oszacowano, że trudne porody występują u od 2% do 23% krów, a ich przyczyny mogą być natychmiastowe, pośrednie i ostateczne.
- Bezpośrednie przyczyny obejmują: dysproporcję między płodem a miednicą matki, nieprawidłową pozycję płodu, bezwładność macicy, zwężenie sromu lub szyjki macicy oraz skręt macicy.
- Przyczyny pośrednie to: długość ciąży, nadmierna wielkość płodu, niedostateczny rozmiar kanału rodnego, niski poziom wapnia oraz magnezu we krwi i stres porodowy.
- Ostateczne przyczyny obejmują płeć płodu, ciąże mnogie, nieprawidłowości, rasę ojca i matki, liczbę porodów, wiek, porę roku czy żywienie.
Trudny poród a ryzyko kulawizny u krów i cieląt. Co mówią badania?
Badania wykazały, że częstotliwość występowania kulawizny jest wyższa u krów z trudnościami podczas wycielenia. W czasie porodu zmiany więzadeł miednicy umożliwiają cielęciu łatwiejszy poród; jednak zmiany te wpływają na nogi i racice matki oraz zwiększają ryzyko wystąpienia klinicznej kulawizny.
Ponadto błędy popełnione podczas pomocy porodowej prowadzą do urazów związanych z dystocją (przedłużającą się akcją porodową) mogą skutkować kulawizną zarówno u cieląt, jak i krów.
Na dodatek, poród uważany jest za czynnik wyzwalający występowanie kulawizny we wczesnych stadiach laktacji. Stres spowodowany zmianami fizjologicznymi, społecznymi i zmianami w warunkach bytowych zwiększa ryzyko wystąpienia kulawizny w fazie przejściowej. Przed porodem zachodzą także niezapalne zmiany w tkance łącznej skóry właściwej, które osłabiają odporność na czynniki stresogenne i zwiększają ryzyko wystąpienia kulawizny.
Wpływ kulawizn na zachowanie krów i jakość mleka
Ból i silny dyskomfort spowodowany kulawizną wpływają na zachowanie krów w pozycji leżącej i wstającej. W związku z tym, krowy spędzają więcej czasu w pozycji leżącej, co zwiększa ryzyko wystąpienia zapalenia gruczołu mlekowego, w szczególności wywoływanego przez Staphylococcus aureus i Staphylococcus agalactiae.
Ponadto trudności z wycieleniem zmniejszają ilość białka, tłuszczu i laktozy w mleku oraz zwiększają liczbę komórek somatycznych, które są pomocnymi markerami do monitorowania i diagnozowania subklinicznego i klinicznego zapalenia wymion. Zmiany w zawartości białka, tłuszczu i laktozy w mleku spowodowane są stresem, bólem oraz słabą absorpcją różnych składników pokarmowych z codziennej dawki.
Z drugiej strony, wzrost punktacji trudności wycieleń (system skali 4-punktowej) wiąże się ze spadkiem średniej wydajności krów. Badania pokazały, że jakość mleka jest zdecydowanie lepsza u krów bez kulawizny 30 dni po wycieleniu bez trudności wycieleń ze względu na niższy poziom stresu. Potwierdziły też, że kulawizna występuje u 3,88–5,92% krów z trudnościami w wycieleniu i u 0,27–2,37% krów bez trudnych porodów.
Beata Dąbrowska
